Trong bối cảnh nhiều hộ kinh doanh muốn mở rộng quy mô hoạt động, câu hỏi “cá nhân đang đứng tên hộ kinh doanh có được lập công ty không?” nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Không bị cấm theo Luật Doanh nghiệp 2020
Theo Luật Doanh nghiệp 2020 (số 59/2020/QH14), các trường hợp bị cấm thành lập và quản lý doanh nghiệp bao gồm: cán bộ, công chức, sĩ quan trong lực lượng vũ trang, người bị kết án về tội danh liên quan đến kinh tế, hoặc cá nhân bị Tòa án cấm hoạt động kinh doanh.
Đáng chú ý, chủ hộ kinh doanh không nằm trong nhóm bị cấm. Điều này có nghĩa là cá nhân đang đứng tên hộ kinh doanh vẫn hoàn toàn có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp dưới các loại hình khác nhau như công ty TNHH, công ty cổ phần, công ty hợp danh…
Hộ kinh doanh và công ty: Hai mô hình độc lập
Theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp, cá nhân chỉ được đứng tên một hộ kinh doanh duy nhất trên phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, việc sở hữu hộ kinh doanh không hạn chế quyền góp vốn, mua cổ phần hoặc đứng tên thành lập công ty.
Điều này đồng nghĩa: một người vừa có thể là chủ hộ kinh doanh, vừa là chủ sở hữu hoặc thành viên góp vốn của công ty TNHH, hoặc cổ đông của công ty cổ phần.
Lưu ý về nghĩa vụ thuế và quản lý
Dù hợp pháp, nhưng khi đồng thời duy trì hộ kinh doanh và công ty, cá nhân cần lưu ý:
- Hộ kinh doanh: thực hiện nghĩa vụ thuế khoán hoặc kê khai theo quy định; không phải lập báo cáo tài chính như doanh nghiệp.
- Công ty: bắt buộc tuân thủ chế độ kế toán, khai thuế GTGT, thuế TNDN và nộp báo cáo tài chính hàng năm.
- Nghĩa vụ và trách nhiệm tài sản của hộ kinh doanh và công ty là riêng biệt.
Cơ hội mở rộng quy mô kinh doanh
Việc pháp luật cho phép cá nhân vừa đứng tên hộ kinh doanh vừa thành lập công ty mở ra cơ hội cho nhiều chủ hộ:
- Linh hoạt lựa chọn mô hình phù hợp với từng lĩnh vực.
- Từng bước chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên công ty khi quy mô ngày càng lớn.
- Hạn chế rủi ro khi tách biệt trách nhiệm tài sản giữa hai mô hình.
👉 Như vậy, cá nhân đang đứng tên hộ kinh doanh vẫn được lập công ty và hai hình thức này tồn tại song song, không loại trừ lẫn nhau. Đây được xem là bước đệm quan trọng để các hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp, phù hợp với xu thế chuyển đổi và mở rộng kinh doanh hiện nay.
